کتاب مراقبت معنوی بیماران

در چهارچوب مبدأ و معاد زندگی را هدفمند ارزشمند و شایسته رنج و کوشش مییابد و مرگ را  معنادار و قابل پذیرش می‌کند. احمدی فراز و همکاران، ۱۳۹۶، ص۲۹. 

ضرورت افزون بر لزوم نگاه علمی و کاربردی به مسائل مورد نیاز انسان و جامعه امروز در خصوص مراقبت معنوی از بیماران موارد زیر نیز اهمیت ویژه دارد.

- توجه به بیماری و نحوۀ مناسب مواجهه با آن یکی از بخش‌های مهم اساسی و فراگیر الگوی سلامت در انسان است؛ وظیفه انسانی، اخلاقی و دینی برای شناسایی مشکلات و نیازهای بیماران و کوشش علمی در جهت کاهش آلام و رنج های آنان؛  استفاده از تجارب علمی و عملی دیگر کشورها به ویژه قلمروهای مسیحی برای مراقبت معنوی و ابعاد آن به ویژه آن‌که در ایران این حوزه بسیار نوپدید و کم سابقه است. معرفی مطالعه و استفاده از رویکرد علمی در موضوعات و مباحث مراقبت معنوی به ویژه حوزه روان شناسی بیماری و سلامت، طب تسکینی و به طور خاص مراقبت معنوی؛ استخراج بازخوانی و تنظیم و تبویب آموزه های غنی اسلامی در حوزه مراقبت معنوی بیماران، به ویژه با توجه به اشتراک در خلقت و داشتن نیای مشترک: «هُوَ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا» (اعراف، (۱۸۹) پیامبر اکرم صلى الله عليه وسلم ان الناس من آدم و آدم من تراب (مجلسی، ۱۳۸۷، ج ۶۱، ص ۵۴) شدت پیوستگی میان آحاد امت اسلام برادری و اخوت «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَ أَخَوَيْكُمْ وَاتَّقُوا اللهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ» (حجرات ۱۰)، امام صادق الله المؤمن اخوالمؤمن كالجسد الواحد ان اشتكى شيئا منه وجد الم ذلك في سائر جسده و ارواحهما من روح واحد (مجلسی، ۱۳۸۷، ج ۶۱ ص (۱۴۸) مفاهیم و آموزه های عیادت از بیمار دانشنامه احادیث پزشکی، (ج ۱، ص ۱۹۶ - ۲۰۲) گشایش کار دیگران باب تنفيس و تفريج عن المكروب (حکیمی، ۱۴۰۹ق، ج ۵، ص ۱۰۰) برآوردن نیازهای دیگران باب( مجلسی ۱۳۷۸ ج ۷۴، ص۲۲۶)، فریادرسی غمدیدگان (همان، ص ۴۰۹)، گشایش از کار گرفتاران (حکیمی، ۱۴۰۵ق، ج ۵، ص ۱۰۰)، یاریگری و مواسات مجلسی، (۱۳۷۸، ج ۷۴، ص۳۹۱) تعاون و دستگیری از دیگران تَعَاوَنُواْ عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى» (مائده، ۲)، نیکوکاری و احسان به همنوع: «إِنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَ...» (نحل، ۹۰)، رفت و آمد و سرکشی کردن از دوستان و نزدیکان «تواصل» (مجلسی، ۱۳۷۸، ج ۷۴، ص۲۵۶)، عاطفه ورزی (تعاطف) (کلینی ۱۳۸۵، ج ۲، ص ۱۷۵)، و... در همین راستا هستند. افزون بر این‌ها آموزه های معنوی و توصیه های عبادی و دینی در قرآن و حدیث نیز قابل توجه اند؛ از جمله دعا و نیایش، نماز، روزه داری، اعتکاف، تلاوت قرآن و تدبر و تفکر در آن مراقبه، ذکر، مرگ اندیشی، مواجهه با سوگ و فقدان عزیزان، صبر، توکل، رضا و پذیرش تقدیر الهی، زیارت، توسل، تجربه های دینی و معنوی و... ظرفیت‌های غنی اسلامی است که برای مراقبت معنوی بیماران سودمند است و گاهی ضرورت می‌یابد. 

ساختار كتاب

این کتاب به عنوان منبع کمک آموزشی و متن درسی برای کسانی که در مراکز درمانی و بهداشتی به ویژه بیمارستان‌ها، مراقبت معنوی بیماران را محور فعالیت خود قرار می‌دهند، مناسب است. برای پزشکان پرستاران و کادر درمانی نیز این کتاب می‌تواند در زمینه های مراقبت معنوی مفید باشد، در خانه و خانواده نیز برای مراقبت معنوی بیماران مناسب است. این کتاب در ده فصل تنظیم شده که محور همه مباحث مراقبت معنوی بیماران است و عناوین فصول نیز مهم ترین مباحثی است که در این حوزه کارآمدی دارد:

فصل اول: کلیات

فصل دوم: مدل‌های مراقبت معنوی

فصل سوم: اصول مراقبت معنوی

فصل چهارم: سنجش و ارزیابی معنوی

فصل پنجم: خود مراقبتی معنوی

فصل ششم: مراقبت معنوی در خانواده

فصل هفتم: مراقبت معنوی ویژه پزشک و پرستار

فصل هشتم: مراقبت معنوی ویژه روحانی مراقب معنوی

فصل نهم :مراقبت معنوی ویژه مصرف کنندگان مواد معتادان)

فصل دهم مراقبت معنوی در مخاطبان خاص