کتاب سیاست پژوهشی عفاف و حجاب در ایران

امروزه جامعه اسلامی ایران به سبب پدید آمدن شکاف عمیق میان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب عفاف جنسی با چالشی بزرگ و بی سابقه رو به رو شده است؛ چالشی که دارای ابعاد گوناگون فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی است. این واقعیت ایجاب می‌کند که برای مواجه عالمانه و همه جانبه با چالش یاد شده به گونه ای که به گسترش فرهنگ عفاف جنسی در جامعه منجر شود. پژوهش‌هایی با رویکرد مداخله ای در حوزه های گوناگون مرتبط با امور جنسی سامان یابند و انگیزه اصلی تحقیق حاضر نیز همین بوده است.

مروری گذرا بر ادبیات این بحث نشان می‌دهد به جز طرح پژوهشی سیاست گذاری امر جنسی در جامعه اسلامی ایران از پیشگیری تا مواجهه با انقلاب جنسی که مؤسسه رصد مطالعات و سیاست گذاری اجتماعی سجا متکفل اجرای آن بوده است. پژوهش درخور توجه دیگری در این زمینه به انجام نرسیده است. طرح مزبور را از جهاتی مانند مفروض گرفتن وقوع انقلاب ،جنسی چارچوب نسبتاً پیچیده تر دسته بندی سیاست‌های پیشنهادی و عدم بررسی مبانی مؤثر در سیاست گذاری امر جنسی می‌توان از تحقیق پیش رو متمایز دانست؛ با این حال در مباحث آتی نگاهی به یافته‌های این طرح نیز خواهیم انداخت و از نکات و رهنمودهای کارشناسان مصاحبه شده در آن طرح بهره خواهیم برد.

این نوشتار مرحلۀ سوم از طرح سه مرحله ای تدوین منشور جامع عفاف و حجاب است که به بررسی راهبردهای تحکیم عفاف و حجاب در نظام جمهوری اسلامی ایران بر پایه مبانی ارزشی، فقهی، حقوقی و اسناد بالادستی می‌پردازد. مراحل اول و دوم طرح به بررسی مبانی و مدارک فقهی عفاف و حجاب در دو سطح فردی و اجتماعی اختصاص داشتند که نتایج آنها در دو کتاب فقه عفاف جنسی فقه فردی و فقه عفاف جنسی فقه اجتماعی گزارش شده و در این مرحله مفروض گرفته می‌شوند. در واقع کوشش در جهت نشان دادن الگویی برای ابتنای مطالعات سیاست پژوهانه بر عقبه‌های فقهی و به تعبیر ساده تر تأثیر فقه در سیاست گذاری را می‌توان از ویژگی‌های این تحقیق دانست.

تنظیم مباحث کتاب در قالب پنج فصل است. فصل اول به معرفی چارچوب و فرایند تحقیق می پردازد؛ فصل دوم به تحلیل و تبیین مسئلۀ عفاف جنسی اختصاص یافته است؛ در فصل سوم مبانی گوناگون مؤثر در سیاستهای عفاف و حجاب به ویژه مبانی ،ارزشی فقهی حقوقی و فلسفی بررسی خواهند شد؛ فصل چهارم مشتمل بر مباحث اصلی کتاب یعنی تجزیه و تحلیل راهبردها و راه حلهای پیشنهادی برای مسئلۀ عفاف جنسی با نگاهی چند جانبه به دلایل انتخاب ظرفیت‌ها موانع اجرا برآورد احتمال اجرا و پیش بینی پیامدهای اجرا یا عدم اجرای آن‌هاست. سرانجام در فصل پنجم نتایج پایانی تحقیق در قالب توصیه های سیاستی به سیاست گذارانِ عرصه عفاف و حجاب ارائه خواهند شد. تلاش بر آن است که در این توصیه ها ضمن پرهیز از اکتفا به بیان سیاست‌های کلی و فاقد چشم انداز روشن از حیث بسترها و مسیر تحقق تدابیر اجرایی مشخصی نیز پیشنهاد شوند.