کتاب معناشناسی 2

معناشناسی در شمار دانش‌های مهم در عصر کنونی است. دسته‌ای از دانش‌ها در عصر حاضر «دانش‌های روشی» هستند که با روش متعلق به زمینه کاری خود سر و کار دارند و در حیطه مطالعاتی خود، روش یا روش‌هایی را ارائه می‌دهند. معناشناسی هم در شمار دانش‌های روشی است و روش‌های تعیین و تحلیل معنای زبانی را به دست می‌دهد. اهمیت این دانش برای مطالعات قرآنی از این جهت بوده که روش‌های خاصی را برای تعیین معانی آیات در اختیار پژوهشگر می‌گذارد.

پدیدایی جریان‌ها و مکاتب مختلف در معناشناسی موجب شده تا پژوهشگران نیز در معناشناسی قرآن از نظر معناشناختی به جریان‌ها و مکاتب گوناگونی تقسیم شوند؛ برخی از آن‌هـا بـه معناشناسی تاریخی و برخی دیگر به معناشناسی ساخت گرا و برخی نیز به معناشناسی شناختی و.... تعلق خاطر دارند در نتیجه گرایش‌ها و تحلیل‌های گوناگونی در معناشناسی قرآن پیدا شده اند. در جلد نخست با برخی مباحث مهم معناشناسی؛ از قبیل روابط معنایی در سطح واژگان و در سطح جملات، مؤلفه‌های معنایی ابهام و انگیزش معنایی شاخص‌ها، سیاق و اقسام آن قرائن راه‌های ابهام زدایی و... سخن گفتیم. در این جلد نیز به بیان برخی جریان‌ها، مانند معناشناسی تاریخی و معناشناسی شناختی و برخی مباحث مهم در معناشناسی نوین از قبیل میدان‌های معنایی، استعاره های مفهومی و.... خواهیم پرداخت. این مباحث در شمار مباحث مناقشه برانگیز در معناشناسی جدیدند و کاربردهای فراوانی در زمینه مطالعات قرآنی پیدا کرده‌اند. نگارنده کوشیده تا در این جلد اصول معناشناختی را برای تفسیر قرآن، با توجه به جریان‌های معناشناسی به دست آورد. مباحث معناشناسی قرآن نسبت به مباحث تفسیری بنیادی ترند؛ چراکه این مباحث در خود تفسیر تأثیر می‌گذارند.

معناشناسی بخشی مهم از مبانی تفسیر را بررسی می‌کند و می‌تواند با مطرح کردن مبانی جدیدی در تفسیر هم تحوّل پدید آورد. مبحث مفهوم‌سازی و توجه به نقش آن در تعبیرهای قرآن بررسی شده که می‌تواند نگاه مخاطب را به معناشناسی قرآن تغییر دهد و چشم اندازی نو به سوی معناشناسی این کتاب الهی باز کند. بی تردید، هنوز از این جهت در آغاز راه هستیم و کارهای بسیاری در این زمینه باید انجام شوند. روشن است که سطح مخاطبان در کلاس‌های مختلف یکسان نیست و استاد محترم باید با توجه به سطح علمی آنان در کلاس‌ها مباحث مهم را گزینش کند و بسط دهد. مطالب درس نامه به گونه ای تهیه شده‌اند که در مواردی مشارکت دانشجویان را می‌طلبد. این مباحث که معمولاً درون کادرهایی در درس‌ها افزوده شده‌اند جنبه کلیدی داشته و می‌تواند به فهم و مهارت دانشجویان عزیز در این زمینه بیفزاید.