کتاب روش تفسیر قرآن

كِتَابٌ أَنزَلْنَهُ إِلَيْكَ مُبَرَكَ لِيَدَّبَّرُواْ ءَايَتِهِ؛ [این] کتابی است پربرکت که به سوی تو فرو فرستادیم تا مردم در آیات آن بیندیشند.

قرآن مجید یگانه کتاب آسمانی مصون مانده از تحریف است که جامع‌ترین و استوارترین آموزه‌های وحیانی را در اختیار بشر قرار می‌دهد. دستیابی صحیح و روشمند به آموزه‌های این کتاب بزرگ به ویژه با توجه به بیان دقیق و خارق العاده آن روش‌شناسی خاص خود را می‌طلبد و شناخت لغزشگاه‌ها و پیشگیری از تحریف معنوی و برداشت‌های سطحی از این کتاب گران سنگ بستگی کامل به تعریف و تبیین دقیق و عمیق مبانی و روش فهم و تفسیر آن دارد.

هر چند قرآن پژوهان و دانشمندان علم اصول، از گذشته تاکنون تلاش‌های درخور تحسینی در زمینه تفسیر و قواعد فهم قرآن انجام داده‌اند ولی تاکنون در راستای تألیف یک متن درسی در زمینه روش تفسیر، تلاش شایانی صورت نگرفته است؛ از این رو تدوین یک متن آموزشی پیراسته، جامع و دارای معیارهای متون آموزشی در این زمینه ضرورت دارد. تدوین چنین کتابی، افزون بر آنکه به خودی خود، به دلیل پرکردن این خلا ارزشمند است، قرآن پژوهان را با شیوه درست دقیق و روزآمد فهم قرآن آشنا می‌سازد و تلاش تفسیری قرآن پژوهان بزرگ را کالبد شکافی و تحلیل می‌کند و بر درستی آن دلیل می‌آورد. همچنین لغزشگاه‌ها و موارد ضعف تلاش‌های تفسیری را روشن نموده و راهکار شناسایی مغلطه کاری‌های تحریف گران آموزه‌های این کتاب آسمانی را نشان می‌دهد. با توجه به سوره ص ۲۹.

دلایل یاد شده گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه پس از تدوین کتاب روش شناسی تفسیر قرآن، تدوین کتاب درسی روش تفسیر قرآن را در اولویت برنامه‌های خویش قرار داد و متن حاضر را که نگارشی نوین به همراه تهذیب، تصحیح و تکمیل کتاب پیشین است فراهم آورد.

این کتاب که در بردارندۀ مهمترین محورهای روش تفسیر است، بخش میانی از سه حوزه اساسی روش شناسی تفسیر به شمار می‌آید. در مرحله متقدم بر مباحث این کتاب مسائل سرنوشت ساز مبانی تفسیر و در مرحله متأخر از آن مبحث مهم و کاربردی شیوه و مراحل تفسیر قرار دارد که پژوهش یا پژوهش‌های دیگری را می‌طلبد. کتاب دارای پنج محور اصلی کلیات»، «قواعد تفسیر»، «منابع تفسیر علوم» مورد نیاز در «تفسیر و شرایط «مفسر است.

کلیات در بردارنده برخی مبادی تصوری و تصدیقی روش تفسیر است. «قواعد «تفسیر به ضوابط کلی ای اطلاق می شود که مفسر در تلاش تفسیری خویش باید آن‌ها را رعایت کند و در چارچوب آنها به تفسیر بپردازد.» منابع تفسیر اسناد و مدارکی هستند که دارای داده هایی مربوط به موضوعی از موضوعات مطرح شده در آیات هستند و آگاهی از آن‌ها در فهم بهتر آیات اثرگذار است. علوم مورد نیاز در تفسیر به منظومه های معرفتی خاصی اشاره دارند که در بردارنده نواعد و معیارهای ارزیابی منابع و داده‌های دریافت شده از آن‌ها هستند. و «شرایط «مفسر» نیز ناظر به توانمندی‌های فکری و روحی و مهارت‌ها و دیگر بژگی هایی هستند که مفسر قرآن باید آن‌ها را داشته باشد. این محورهای پنجگانه در هجده درس تنظیم یافته‌اند.