کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران

"در خدمت و خیانت روشنفکران" اثر شناخته‎ شده‎ای است از "جلال آل احمد" که در آن به تعبیر روشنفکر و منشا و تعریف آن می‌پردازد. "آل احمد" پیرامون پدیده روشنفکری در جامعه بحث ‌‌می‌کند. او احساس می‌کند که اصطلاح یا عنوان «روشنفکر» که از ابتدای مشروطیت تا زمان ما در ایران به کار رفته است، به درستی توصیف نمی‌کند که به چه کسی اشاره دارد، به چه معناست و در کدام حوزه قرار ‌‌می‌گیرد. او همچنین این مساله را بررسی می‌کند که آیا سطح سواد نشان دهند‎ه‌ روشنفکری است؟ آیا این یک صلاحیت اجتماعی است؟ یا روشنفکری به یک طبقه یا گروه خاص اطلاق می‎‌‌‌شود.

نویسنده در مقدمه‌ی کتاب "در خدمت و خیانت روشنفکران"، مشکلات و ابهامات متعددی را که در مورد واژه روشنفکر ممکن است به ذهن یک مخاطب تیزبین خطور کند، مطرح می‌نماید. "جلال آل احمد" مدعی است که تنها زمانی می‌توان روشنفکری را تعریف کرد که پاسخ به تمام سوالات مطرح شده در اختیار ما قرار بگیرد و همچنین بسیاری از سوالات اضافی که ممکن است از این پاسخ‌ها به ذهن خطور کند نیز با دقت بررسی شود.

پرسش‌هایی که او در کتاب "در خدمت و خیانت روشنفکران" مطرح می‌کند و به آن‌ها پاسخ می‌دهد، زمینه‌های مختلف را مورد توجه قرار می‌دهد؛ برای مثال نقش روشنفکر در شکل دادن به آینده یک کشور چقدر است؟ در روزگار بی‌اعتباری مالکین، دولت و سلطنت، چرا روشنفکر نیز در عصر ما همانقدر بی‌اعتبار شده است؟چه چیز سبب شده تا روشنفکران آرمان‌های خود را بخاطر آب و نان رها کنند؟

آنچه "جلال آل احمد" در کتاب "در خدمت و خیانت روشنفکران" به آن پرداخته، پاسخ پرسش‌های این چنینی است که گاه به صورت طرح و گاه به شکل پیشنهاد، به جامعه ارائه شده است.