کتاب درسنامه فقه سیاسی

«فقه سیاسی» یکی از عناوین درسی رشته علوم سیاسی است. در این موضوع و سرفصل‌های آن، هر چند کتاب‌های متعددی به رشته تحریر درآمده؛ اما جای یک کتاب که به شیوه کتاب‌های درسی برای دانشجویان این رشته و علاقه مندان به مجموعه مباحث فقه سیاسی نگاشته شده باشد خالی است. نگارنده براساس چنین ضرورتی اقدام به نگارش این درسنامه نمود سر فصل‌های مصوّب این درس هر چند مباحث مفید و ارزشمندی دارد؛ اما جامعیت و انسجام کافی در این حوزه ندارد و بسیار فراتر از حجم سه واحد درسی است .بر این اساس بخشی از سرفصل‌های مصوّب ضروری و مورد نیاز این درس در قلمرو فقه سیاسی شیعه در کنار مباحثی دیگر، مجموعه دروس این کتاب را تشکیل می‌دهد. طرح همه مباحث مرتبط با فقه سیاسی بسیار بیشتر از ظرفیت یک کتاب درسی سه واحدی است؛ از این رو تلاش شده است تا مباحث مهم ضروری و مورد نیاز در قالب هفده درس مطرح شود. مفاهیم و کلیات مربوط به فقه سیاسی، تاریخ و ادوار، فقه سیاسی امامیه، قواعد فقه سیاسی، پاره ای از مسائل فقه سیاسی، نظام سیاسی و دولت حکومت جائر و چگونگی تعامل با آن، حقوق و وظایف شهروندی، حقوق اقلیت‌های دینی و مذهبی، منابع مالی دولت اسلامی نظارت بر دولت اسلامی، فرمانبرداری و نافرمانی مدنی و اصول و قواعد سیاست خارجی مجموعه مباحث این کتاب را تشکیل می‌دهد. گفتنی است محور مباحث این اثر، فقه سیاسی شیعه بوده و پرداختن به فقه سیاسی اهل سنت نیازمند اثر دیگری است. بدون شک هر اثر جدیدی که با نقد صاحب نظران روبه رو شود فرصت اصلاح و تکمیل پیدا می‌کند. نویسنده از نظرات و انتقادات استادان و صاحب نظران رشته‌های مرتبط به ویژه فقه، حقوق و سیاست استقبال می‌کند. مؤلف ضمن نگارش این دروس با تدریس آن در رشته علوم سیاسی در مقطع کارشناسی ارشد و پاره ای از مباحث آن در دروس مرتبط رشته‌های دیگر به اصلاح و تکمیل آن پرداخته است؛ گرچه همچنان نیازمند محک تجربه استادان این درس است. به دلیل سطح متفاوت دانشجویان این درس و علاقه مندان این گونه مباحث دروس در دو سطح طراحی و نگاشته شد. آنچه در متن به رشته تحریر درآمده، متناسب با سطح متوسط طلاب دانشجویان و مخاطبان است؛ برای استادان محترم و علاقه مندان به پیگیری بیشتر و عمیق‌تر، مباحث افزون بر معرفی منابعی برای مطالعه بیشتر و بیان مستندات قرآنی، روایی و فقهی در پاورقی، پاره ای از متون معتبر فقهی به زبان فارسی و عربی در بخش پیوست‌ها افزوده شد تا ضمن آشنایی بیشتر دانشجویان و طلاب با متون اصلی، مورد استفاده استادان محترم قرار گیرد؛ امید آنکه مفید فایده باشد.