کتاب خلاصه التجارب

خلاصه التجارب بهاءالدوله در آغاز این کتاب با استناد به آیات و احادیث متعدد هدف از نگارش آن را بیان تجاربی می‌داند که دانستنش برای تندرستی سودمند است؛ همچنین جهت پیروی از سفارش پیامبر (ص) در نشر دانش و خدمت به خلق این اثر چنان که از نامش پیداست گزارشی از تجربیات بالینی و مشاهدات پزشکی وی است که البته برخی نکات دقیق نظری را نیز در بر دارد. بهره گیری وی از نظریات دانشمندان و پزشکان پیشین، از جمله بقراط، جالینوس، ابن سینا، سید اسماعیل جرجانی و دیگران نشان دهنده وسعت مطالعات او در این زمینه است. چنان که یاد شد وی اولین کسی است که به ذکر و شرح درمان پاره ای بیماری‌ها چون سالک تب یونجه و آتشک پرداخت که برای اروپاییان آن عصر کتاب در حدود ۳۵۰۰۰۰ کلمه و در ۲۸ باب است که به شیوۀ مرسوم تألیف کناش‌های پزشکی دوره اسلامی نوشته شده است: نخست کلیاتی درباره بهداشت و درمان بیماری هایی که در تمام بدن منتشر می‌شوند، همچون تب‌ها و بیماری‌های پوست و مو و سپس بیماری‌های هر یک از اعضای بدن به ترتیب از بالا بیماری‌های مغزی و روانی به پایین تا بیماری‌های پا و سرانجام بابی دربارۀ اصطلاحات رایج میان پزشکان آورده است. مؤلف در این کتاب گاه به مناسبت از مشاهدات تجربی خود و گاه از داروهایی که ساخته خود او یا پزشکان دیگر است با عناوینی چون «مخترعات مصنّف»، «مخترعات اهل هند» و حتی حکمای فرنگ و دیگران یاد می‌کند. مثلاً یک جا از یکی از پزشکان معاصر خود در قزوین به نام امیره و نیز از یک چشم پزشک اهل ری نام برده  است. از معالجات یک پزشک هندی نیز یاد کرده که گواه تأثیر پزشکی هندی در آثار اوست. 

کتاب خلاصه التجارب دست کم سه بار در هند به چاپ رسیده است. از این اثر نسخه های فراوانی وجود دارد. شاید این به دلیل اهمیت بیش از حد کتاب به عنوان یک کتا درسی، و همچنین یک کتاب جامع دم دست بوده است.